Tự học – không dễ, nhưng cũng có điểm hay

Tự học chưa bao giờ là lựa chọn dễ dàng, nhất là khi bạn bắt đầu từ con số 0 hoặc quyết định rẽ hướng sang một lĩnh vực hoàn toàn mới. Mình là một người như vậy, chuyển ngành, học thiết kế từ đầu, không giáo trình chính quy, không giảng viên hướng dẫn.

Ban đầu, mình nghĩ đơn giản là: chỉ cần cố gắng. Nhưng sau vài năm, mình dần nhận ra: tự học không chỉ là hành trình tiếp thu kiến thức, mà còn là hành trình tự định hình cách mình tiếp cận nghề, làm việc, và trưởng thành hơn.

Mỗi người sẽ có một xuất phát điểm khác nhau. Mình luôn tin rằng nếu có điều kiện học bài bản, được tiếp cận môi trường đào tạo chính quy với thầy cô, bạn học, feedback chuyên sâu… thì đó là một lợi thế rất lớn. Tuy nhiên, nếu hoàn cảnh của bạn buộc phải chọn con đường tự học, hoặc đơn giản bạn thấy mình học tốt hơn khi tự tìm tòi, thì bài viết này là vài điều mình muốn chia sẻ, từ chính trải nghiệm của bản thân.

1. Sự linh hoạt trong tư duy và khả năng khám phá đa hướng

Vì không đi theo một lộ trình đào tạo có sẵn, mình buộc phải tự xây dựng con đường học tập của riêng mình. Giai đoạn đầu khá mơ hồ, mình học nhiều thứ một lúc, không biết nên theo hướng nào. Nhưng chính sự không giới hạn đó lại tạo điều kiện để mình thử nhiều phương pháp, tiếp cận nhiều công cụ và nguồn học liệu khác nhau.

Mình thấy bản thân dần hình thành tư duy kết nối, biết cách gom nhặt kiến thức từ nhiều nơi, từ các ngành khác, từ thực tế và áp dụng linh hoạt hơn vào công việc thiết kế sau này.

Sản phẩm của quá trình tự học “dài hơi” của mình

2. Rèn luyện tính chủ động và kỹ năng phản biện

Khi không có deadline từ thầy cô hay bài tập nhóm, mình phải tự đặt câu hỏi “Hôm nay nên học gì?”, “Tại sao phần này lại dùng cách đó?”, “Làm sao để làm tốt hơn?”

Chính từ việc liên tục phải tự định hướng, mình bắt đầu hình thành thói quen phản biện và phân tích sâu hơn thay vì chỉ ghi nhớ hoặc làm theo. Việc không có ai đứng lớp khiến mình học chậm hơn, nhưng hiểu sâu hơn và điều đó thực sự giúp mình giữ vững nền tảng khi bước vào các dự án thật.

3. Tự điều chỉnh tốc độ học theo năng lực cá nhân

Một điểm mình rất trân trọng ở việc tự học là sự linh hoạt về thời gian và tiến độ. Khi gặp phần khó hiểu, mình có thể dừng lại thật lâu để tìm hiểu kỹ. Khi cảm thấy hứng thú, mình có thể học liên tục hàng giờ mà không bị giới hạn bởi lịch học.

Dù đôi lúc cảm thấy mình tụt hậu so với người khác, nhưng về lâu dài, mình nhận ra rằng việc học theo nhịp độ phù hợp với bản thân giúp mình bớt áp lực, ít so sánh và tập trung hơn vào hành trình riêng.

4. Nhìn nhận rõ rủi ro và giới hạn của tự học

Tự học không phải là con đường lý tưởng cho tất cả mọi người. Có những lúc mình thấy lạc hướng vì không có ai phản hồi. Có giai đoạn mình sa đà vào học quá nhiều cái mới mà không kịp đào sâu cái cũ. Và đôi khi, việc thiếu một hệ quy chiếu khiến mình không chắc liệu sản phẩm của mình đã đủ tốt chưa.

Những lúc như vậy, việc tham gia vào các khóa học chuyên sâu ngắn hạn, tìm mentor hoặc đơn giản là nhờ một người đi trước xem giúp cũng rất quan trọng. Tự học không có nghĩa là làm một mình mãi mãi mà là học cách chủ động tìm sự hỗ trợ đúng lúc.

Tự học không phải con đường dễ đi, nhưng cũng không phải là con đường đơn độc. Nếu bạn đang trên hành trình đó, dù là do hoàn cảnh, tính cách hay một giai đoạn chuyển hướng tạm thời, thì hy vọng bạn sẽ thấy mình không lạc lõng. Và dù mỗi người sẽ có một cách học khác nhau, thì điều quan trọng nhất vẫn là giữ được sự tò mò, tính chủ động và sẵn sàng điều chỉnh khi cần. Đôi khi, chính hành trình tự mình mày mò, thử sai và học lại lại là cách khiến bạn hiểu bản thân rõ hơn bao giờ hết.

Hãy đặt câu hỏi ở phần bình luận nếu bạn đang loay hoay với việc tự học. Mình sẽ trả lời nếu trong tầm hiểu biết.